Linux’da Dosya Sistemi Yönetimi

Linux, açık kaynaklı ve ücretsiz bir işletim sistemidir ve birçok farklı dağıtımı mevcuttur. Linux dosya sistemi, kullanıcıların verilerini saklamak, yönetmek ve erişmek için kullanabilecekleri bir hiyerarşik yapıya sahiptir. Bu makalede, Linux dosya sistemi yönetimi hakkında kapsamlı bir rehber sunacağız.

Linux Dosya Sistemi Hiyerarşisi

Linux dosya sistemi, birçok farklı dosya ve dizin türünden oluşur ve bir hiyerarşi yapısı kullanır. Dosya sistemi, tüm dosyaların ve dizinlerin bir arada tutulduğu bir ana dizin olan “root” dizini ile başlar. Bu dizin, diğer tüm dosya ve dizinleri içeren bir ağaç yapısıdır. Linux dosya sistemi hiyerarşisinde, her bir dosya veya dizin bir yol adı veya “path” ile belirtilir. Bu yol adı, dosyanın veya dizinin root dizininden başlayarak nerede bulunduğunu belirtir.

Linux dosya sistemi hiyerarşisi, aşağıdaki şekilde gösterilir:

/

|-- bin

|-- boot

|-- dev

|-- etc

|-- home

|-- lib

|-- media

|-- mnt

|-- opt

|-- proc

|-- root

|-- run

|-- sbin

|-- srv

|-- sys

|-- tmp

|-- usr

`-- var

/bin: Çekirdek sistem dosyaları ve araçları burada bulunur. Bu dosyalar, sistemin çalışması için gereken önemli programları içerir.
/boot: Sistemin önyükleme dosyaları burada bulunur. Bu dizinde, Linux çekirdeği, önyükleme yöneticisi (GRUB vb.) ve diğer önyükleme dosyaları yer alır.
/dev: Donanım aygıtlarına yönelik dosyalar burada bulunur. Bu dizinde, cihaz dosyaları, özel dosyalar ve diğer donanım aygıtları yer alır.
/etc: Sistem yapılandırma dosyaları burada bulunur. Bu dizinde, ağ yapılandırma dosyaları, kullanıcı hesapları, parolalar, sistem yönetim araçları ve diğer sistem yapılandırma dosyaları yer alır.
/home: Kullanıcı ev dizinleri burada bulunur. Her kullanıcının ayrı bir ev dizini vardır.
/lib: Sistem kütüphaneleri burada bulunur. Bu dizinde, uygulamaların çalışması için gereken kitaplıklar yer alır.
/media: Taşınabilir medya aygıtları (CD-ROM, USB sürücüleri vb.) burada bulunur.
/mnt: Yerel dosya sistemleri veya uzak dosya sistemleri geçici olarak burada monte edilebilir.
/opt: Uygulama paketleri burada bulunur. Bu dizinde, genellikle üçüncü taraf uygulamaların yükleyicileri veya uygulama dosyaları yer alır.

/proc: Sistem bilgileri burada bulunur. Bu dizinde, sistemin çalışma zamanı bilgileri, sistem kaynakları, aygıt bilgileri vb. yer alır.
/root: Root kullanıcısının ev dizini burada bulunur.
/run: Çalışan programların geçici dosyaları burada bulunur.
/sbin: Sistemin yönetim araçları burada bulunur. Bu dizinde, özellikle sistem yönetimi için gerekli olan araçlar yer alır.
/srv: Sistem servislerinin veri dosyaları burada bulunur. Bu dizinde, özellikle ağ servisleri için kullanılan veri dosyaları yer alır.
/sys: Sistem ayarları ve bilgileri burada bulunur. Bu dizinde, özellikle donanım ve sistem ayarlarına yönelik bilgiler yer alır.
/tmp: Geçici dosyalar burada bulunur. Bu dizinde, programlar tarafından kullanılan geçici dosyalar, oturum kayıtları vb. yer alır.
/usr: Kullanıcı araçları ve uygulamaları burada bulunur. Bu dizinde, çoğu kullanıcı araçları, grafiksel arayüz programları, belgeler, kütüphaneler vb. yer alır.
/var: Değişken veriler burada bulunur. Bu dizinde, özellikle log dosyaları, veritabanları, e-posta mesajları vb. değişken veriler yer alır.

Linux Sunucu Yönetimi için Dosya Yönetimi

Dosya ve Dizin İşlemleri

Linux, dosya ve dizinlerle ilgili birçok farklı işlemi gerçekleştirmek için bir dizi komut sunar. Bu komutlar, dosyaları oluşturma, kopyalama, taşıma, silme vb. işlemleri gerçekleştirmek için kullanılır. Aşağıda, en sık kullanılan dosya ve dizin işlemleri için bazı örnekler verilmiştir.

ls: Dizin içindeki dosyaları ve dizinleri listeler.

ls

cd: Belirtilen dizine geçiş yapar.

cd /home/kullanici/

mkdir: Yeni bir dizin oluşturur.

mkdir yeni_dizin

touch: Yeni bir dosya oluşturur.

touch yeni_dosya.txt

cp: Dosyaları kopyalar.

cp dosya1.txt dosya2.txt

mv: Dosyaları veya dizinleri taşır veya yeniden adlandırır.

mv eski_ad yeni_ad

rm: Dosyaları veya dizinleri siler.

rm dosya.txt

chmod: Dosya veya dizin izinlerini değiştirir.

chmod 755 dosya.txt

chown: Dosya veya dizinin sahibini değiştirir.

chown kullanici dosya.txt

cat: Dosyanın içeriğini görüntüler.

cat dosya.txt

grep: Dosyada belirtilen bir metni arar.

grep "arama_metni" dosya.txt

tar: Dosya veya dizinleri sıkıştırır veya çıkarır.

tar -czvf dosya.tar.gz dizin/

tar -xzvf dosya.tar.gz

find: Belirli bir dosya veya dizini arar.

find / -name "dosya.txt"

du: Disk kullanımını gösterir.

du -sh /

Sonuç

Linux dosya sistemi yönetimi, kullanıcıların dosyaları ve dizinleri yönetmesine olanak tanıyan bir dizi işlemi içerir. Linux, güçlü ve esnek bir dosya sistemi yapısına sahiptir ve dosya yönetimi için birçok komut ve araç sağlar. Bu makalede, Linux dosya sistemi yapısı ve dosya ve dizin işlemleri hakkında temel bilgiler sunulmuştur. Linux kullanıcıları, bu temel bilgileri öğrenerek dosya sistemi yönetimi konusunda daha deneyimli hale gelebilirler.