Linux İşletim Sistemi Nedir?

İşletim sistemi, bilgisayarlar ve mobil cihazlarda çalışan ve donanım kaynaklarının yönetimini sağlayan yazılımların bütününü ifade eder. İşletim sistemleri, uygulama programları ile bilgisayar donanımları arasındaki iletişimi sağlamakla görevlidir. Bilgisayar ve mobil cihazların temel özelliklerinin işlevsel hale gelmesi, işletim sistemi sayesinde mümkün olur.

Linux işletim sistemi ise günümüzde yaygın olarak kullanılan, açık kaynaklı bir yazılımdır. Linux işletim sisteminin açık kaynak kodlu olması, kullanıcılara işletim sistemi üzerinde düzenleme ve geliştirme yapabilme imkanı sunar. Linux, 1991 yılında Eylül ayında piyasaya sürülmüş olup C ve Assembly programlama dilleri tarafından desteklenir. Linux, GNU Genel Kamu Lisansı ile lisanslanan özgür yazılım projelerinden biridir. Aynı zamanda Linux, serbest dağıtım yapılabilecek, çoklu görev yetenekli ve birden fazla kullanıcılı bir UNIX işletim sistemi türevidir.

Linux İşletim Sisteminin Özellikleri Nelerdir?

Linux, Microsoft Windows’tan sonra en çok tercih edilen işletim sistemlerinden biridir. Güvenilir altyapısı ve açık kaynak kod özelliği sayesinde birçok yazılım geliştiricinin tercihleri arasında yer almaktadır. Linux işletim sistemi kullanıcı sayısı dünya genelinde 20 milyonu aşmaktadır. Linux’in temel özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Linux işletim sistemi, internet teknolojilerinin kullanımında yüksek performans gösterir.
• Linux, kullanıcılara Proxy sunucusu, güvenlik duvarları, web veri tabanları gibi birçok hizmet sunar.
• Linux kullanımı hızlı ve işlevseldir.
• Linux, Java, C++ gibi birçok yazılım dilini destekler.
• Linux, sistemsel hatalara karşı esneklik sağlar.
• Linux, ücretsiz olarak kullanılabilen bir işletim sistemidir.
• Linux, diğer işletim sistemleriyle entegre çalışabilir veya birlikte kullanılabilir.
• Linux, bellek sınırlaması olmadan birden çok programın aynı anda çalıştırılmasını sağlar.

Linux İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

Linux, çeşitli işletim sistemi çekirdeklerini destekleyen bir işletim sistemidir. Linux dağıtımları, çekirdek üzerine eklemeler yaparak ve yan yazılımların desteğiyle tam teşekküllü bir işletim sistemi haline getirilir. Açık kaynak kodlara ilgi duyanlar, araştırmacılar ve özgür bir ortamda çalışmak isteyenler için Linux geniş bir çalışma alanı sunar. DistroWatch verilerine göre, en popüler Linux işletim sistemleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Ubuntu
• Linux Mint
• Debian
• Manjaro
• MX Linux
• Solus
• Fedora
• Elementary OS
• Zorin OS
• Pop!_OS

Ubuntu

Canonical ve Ubuntu toplulukları tarafından geliştirilen Ubuntu Linux dağıtımı, yaygın bir kullanıma sahiptir. Hem sunucu hem de masaüstü kullanımları için basit bir arayüze sahiptir ve geniş kaynaklara sahip olmasıyla dikkat çeker. Ubuntu, GNOME özgür masaüstü ortamını ve DPKG paket yöneticisini kullanır. Debian üzerine inşa edilen Ubuntu, Debian’ın zengin içeriğinden yararlanan bir işletim sistemidir. Ayrıca Xubuntu, Kubuntu, Lubuntu gibi seçeneklere sahip olan Ubuntu dağıtımları da mevcuttur. Bu seçenekler, hafif ve işlevsel masaüstü ortamlarını kullanıcılara sunarak Ubuntu’nun kullanım alanlarını genişletmektedir.

Linux Mint

Linux Mint dağıtımı, Ubuntu ve Debian temel alınarak geliştirilmiş ve özellikle masaüstü kullanıcılarına yönelik olarak oluşturulmuştur. Güçlü bir altyapıya sahip olan Linux Mint, kolay kullanım alanlarıyla modern bir işletim sistemi olarak dikkat çeker. Windows işletim sistemine benzerliğiyle de öne çıkan Linux Mint, 2006 yılında geliştirme sürecine başlamıştır. Varsayılan masaüstü ortamı olarak Cinnamon’i kullanırken, paket yöneticisi olarak DPKG’yi kullanır. Ayrıca Linux Mint içinde KDE, XFCE ve Mate sürümleri de bulunmaktadır.

Debian

Debian’ın geliştirilmesine 1993 yılında farklı bölgelerde yaşayan gönüllüler tarafından başlandı. Debian, hızlı performansı ve kararlılığıyla öne çıkan bir işletim sistemidir ve kullanıcılar tarafından büyük bir sevgi ve tercihle karşılanmaktadır. Ev ve iş kullanımlarında, sunucu amaçlı kullanımlarda fark yaratan bir işletim sistemi olarak değerlendirilmektedir. Aynı zamanda birçok Linux dağıtımının temelini oluşturan Debian, zengin seçenekler sunan paket özellikleriyle dikkat çekmektedir. Debian dağıtımı, DPKG paket yöneticisi ve varsayılan GNOME masaüstü ortamıyla birlikte gelir ve kullanıcılara “Debian Sosyal Sözleşme” içeriğiyle taahhütlerde bulunur. Debian’ın GNU/Hurd ve GNU/Linux üzerinde inşa edilmiş farklı dağıtımları da mevcuttur.

Manjaro

Manjaro, Arch Linux dağıtımının temelini oluşturan ve son kullanıcı dostu olmayı hedefleyen bir GNU/Linux dağıtımıdır. Manjaro, güçlü bir yapıya sahip olması, hızlı performansı ve periyodik güncellemeleri gibi özellikleriyle diğer alternatiflerinden ayrılmaktadır. Kullanıcılar tarafından büyük bir sevgiyle karşılanan Manjaro, kurulum sürecinde de keyifli ve kolay bir deneyim sunmayı vaat etmektedir. Pacman adlı paket yöneticisini kullanan Manjaro, XFCE, GNOME ve KDE gibi masaüstü ortamları seçenekleri sunmaktadır.

MX Linux

MX Linux, Debian altyapısı üzerine inşa edilen ve MX topluluğunun ekstra yazılımlar ve antiX bileşenleriyle birlikte paketlenmiş bir işletim sistemidir. XFCE masaüstü ortamını destekleyen bu GNU/Linux dağıtımı, gün geçtikçe popülerliği artan dağıtımlar arasında yer almaktadır. MX Linux, DistroWatch listesinde de ön sıralarda yer almaktadır.

Solus

Solus, bağımsız olarak geliştirilen bir Linux tabanlı işletim sistemidir ve herhangi bir diğer işletim sisteminin türevidir. Solus, yazılım güncellemelerini doğrudan kullanıcılarına sunarak bağımsızlığını korur. Budgie, MATE, KDE Plasma ve GNOME gibi farklı masaüstü ortamlarını destekler. İş ve ev ortamlarına uyum sağlayan Solus, PiSi adında bir paket yönetim yazılımı kullanır. Pardus projesi kapsamında geliştirilen Solus, evrensel bir dağıtım olarak konumlanırken PiSi’nin Pardus’tan kaldırıldığı güncel bir durumdur.

Fedora

Fedora, özgür yazılım topluluğu olan “Fedora Projesi” tarafından geliştirilen ve yönetilen açık kaynak kod kullanımlı bir Linux dağıtımıdır. İlk çıktığı zamanlardaki popülerliğini koruyamasa da hala birçok kullanıcı tarafından tercih edilen dağıtımlar arasında yer almaktadır. Fedora’nın varsayılan masaüstü ortamı GNOME’dur ve paket yöneticisi olarak RPM kullanılır.

Elementary OS

Elementary OS gerçekten popüler bir Linux dağıtımıdır ve Ubuntu tabanında oluşturulmuştur. Elementary OS, kullanıcıların en çok tercih ettiği dağıtımlardan biridir ve macOS’a benzer bir görünümü vardır. İlk başta sadece Ubuntu için tema ve uygulama sağlayıcısı olarak geliştirilmiş olsa da, zaman içinde kendi işletim sistemini dağıtmaya başlamıştır. Elementary OS, masaüstü ortamında Pantheon programını kullanır. Şık tasarımı ve özelleştirilebilirliği nedeniyle tercih edilen bir dağıtımdır. Paket yöneticisi olarak DPKG kullanır.

Zorin OS

Zorin OS, Linux tabanlı bilgisayarlar için özel olarak tasarlanmış bir işletim sistemi olup, özellikle yeni kullanıcılara hitap etmektedir. Kullanıcıların tercih ettikleri arayüzleri, Microsoft Windows veya Mac OS gibi görüntülerle değiştirme imkanı sunan Zorin OS, kişisel bilgisayarlar için sıkça tercih edilen bir işletim sistemidir. Arayüz yapılandırması oldukça kolay olan Zorin OS, kullanıcılar arasında da popülerlik kazanmıştır. Varsayılan olarak GNOME masaüstü ortamını ve Snappy paket yöneticisini kullanırken, tasarımı minimalizm üzerine kurgulanmıştır.

Pop!_OS

Pop!_OS, Ubuntu tabanlı bir Linux dağıtımı olup, GNOME masaüstü ortamını sunan ücretsiz bir işletim sistemidir. Açık kaynak kod yapısıyla kullanıcıların favorileri arasında yer alan Pop!_OS, System76 tarafından geliştirilmiş ve piyasaya sürülmüştür. Pop!_OS, sürücü desteği, kullanım kolaylığı ve şık tasarımı gibi temel özelliklere sahiptir. Ayrıca APT paket yöneticisini kullanır ve periyodik güncellemeleri ile kullanıcıların beğenisini kazanır.

Linux ve Windows İşletim Sistemlerinin Farklılıkları

Linux ve Windows işletim sistemleri arasında birçok farklılık bulunmaktadır. İşte bu farklılıkların bazıları:

• Windows, ticari bir işletim sistemi olarak kabul edilirken, Linux açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir.
• Linux kullanıcıları, kaynak kodlara kolayca erişebilir ve ihtiyaçlarına göre değiştirebilirler. Ancak Windows’un kaynak kodlarına erişim izni bulunmamaktadır.
• Linux işletim sistemi, kullanıcı verilerini toplamaz. Ancak Windows, gizlilik sorunlarına neden olabilecek şekilde kullanıcı verilerini toplama eğilimindedir.
• Genel olarak, Linux işletim sistemi Windows’a göre daha güvenli bulunmaktadır. Windows’un programları kapatma süreci daha karmaşıktır.
• Linux işletim sistemi, özgür yazılımlar tarafından desteklenirken, Windows daha geniş bir video oyun yazılımı kütüphanesine sahiptir.
• Linux’da oluşabilecek hataların tespiti ve düzeltilmesi genellikle daha kolaydır. Windows ise daha yaygın bir kullanıcı tabanına sahip olduğu için virüs ve kötü amaçlı yazılımların hedefi olma olasılığı daha yüksektir.
• Google, Facebook, Twitter gibi kurumsal şirketler genellikle Linux işletim sistemini tercih ederken, Windows genellikle oyuncular ve iş insanları tarafından kullanılır.

Bu farklılıklar, kullanıcıların tercihlerini ve ihtiyaçlarını belirlerken önemli bir rol oynamaktadır.

Linux’un Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Linux’un Avantajları

Açık kaynak kodu sayesinde Linux işletim sistemi birçok avantaja sahiptir:

• Açık Kaynak Kod: Linux, GNU açık kaynak kodu sayesinde istenilen şekilde evrilebilen bir yapıya sahiptir. Sürekli olarak yenilenme ve gelişme olanağı vardır. Kullanıcılar, bu kodlara erişerek istedikleri düzenlemeyi yapabilirler.

• Stabilite: Linux işletim sistemi oldukça stabil bir yapıya sahiptir. Bunun sebebi sık ve sorunsuz bir şekilde güncelleniyor olmasıdır.

• Güvenlik: Linux, işletim sistemleri içinde en güvenilir olanı olarak kabul edilir. Kurulan uygulamaların sistem yöneticisinden şifreli bir onay almadan değişiklik yapamaması sayesinde zararlı uygulamaların sisteme müdahalesi engellenir.

• Özelleştirme İmkanı: Açık kaynak kodu sayesinde Linux işletim sistemi, kullanıcılara işletim sistemi içindeki yapının kendi isteklerine göre özelleştirme imkanı sunar. Kullanıcılar, işletim sisteminin birçok özelliğini istedikleri gibi değiştirebilirler.

• Dağıtım Seçeneklerinin Çeşitliliği: Linux tabanlı birçok dağıtım farklı bir işletim sistemi yapısıyla karşımıza çıkar. Bu çeşitlilik, kullanıcılara kendi ihtiyaçlarına ve tercihlerine en uygun olanı seçme imkanı sunar.

Bu özellikler, Linux’u kullanıcılar arasında popüler hale getiren ve tercih edilen bir işletim sistemi yapar.

Linux’un Dezavantajları

Linux işletim sistemi bazı zorluklar ve sınırlamalar içerebilir:

• Teknik Destek Sorunu: Linux dağıtımları genellikle daha deneyimli kullanıcılar veya profesyoneller tarafından tercih edilir. Bu nedenle, acemi kullanıcılar bazı sorunları çözmekte zorlanabilir. Forumlar ve platformlarda diğer kullanıcılar tarafından sunulan çözümler yardımcı olabilir, ancak bazı sorunların çözümü için derin bir bilgi birikimi gerekebilir. Ayrıca, hatalı yapılandırmalar veya düzenlemeler yapmak, sistemi daha da bozabilir.

• Öğrenme Süresi: Linux işletim sistemini öğrenmek, Windows veya macOS gibi işletim sistemlerine göre daha zor olabilir. Kodlama bilgisine sahip olmayan kullanıcıların Linux’un çalışma mantığını ve komutları öğrenmesi zaman alabilir. Terminal aracılığıyla belirli komutlarla işlem yapmak da zaman alıcı olabilir. Nesne tabanlı işletim sistemlerine aşina olan kişiler için bu geçiş süreci zaman alabilir.

• Versiyon Çeşitliliği: Linux, birçok farklı dağıtım ve versiyona sahiptir ve bu durum bazen seçim yapmayı zorlaştırabilir. Kullanıcı, hangi dağıtımın veya versiyonun kendi ihtiyaçlarına en uygun olduğunu belirlemekte zorlanabilir.

• Oyun Desteği: Linux, oyunlar için genellikle sınırlı destek sunar ve birçok popüler oyunun Linux için özel bir sürümü bulunmamaktadır. Oyun oynamayı seven kullanıcılar bu nedenle Linux işletim sisteminde hayal kırıklığına uğrayabilirler.

• Sürücü Sorunları: Linux’u kullanırken bazı donanımların doğru şekilde çalışabilmesi için uygun sürücülere ihtiyaç duyabilirsiniz. Bazı donanım üreticileri Linux sürücüleri sağlamayabilir veya desteklemeyebilir. Bu nedenle, Linux kullanmadan önce donanım uyumluluğunu ve sürücü desteğini araştırmak önemlidir.

Linux’u Kimler ya da Hangi Sektörler Daha Çok Tercih Ediyor?

Linux’un tercih edildiği birçok büyük işletme ve sektör bulunmaktadır. İşte bazı örnekler:

• Google: Google, kendi çalışanları için Goobuntu adında Ubuntu tabanlı bir Linux dağıtımı geliştirmiştir. Ayrıca, Google’ın büyük bir kısmı Linux tabanlı sunucular üzerinde çalışmaktadır.

• Facebook: Facebook, veri merkezlerinde Linux’u tercih eden şirketlerden biridir. Özellikle veri yoğun işlemleri ve sunucu altyapısı için Linux’u kullanmaktadır.

• Amazon Web Services (AWS): AWS, bir bulut hizmet sağlayıcısı olarak Linux’u tercih etmektedir. Birçok sunucu ve hizmetleri Linux üzerinde çalışmaktadır.

• Netflix: Netflix, sunucu altyapısı için Linux’u tercih eden popüler bir video akış hizmetidir. Büyük veri işleme, yüksek performans ve ölçeklenebilirlik için Linux’u kullanmaktadır.

• Red Hat: Red Hat, Linux tabanlı bir işletim sistemi ve açık kaynak yazılım şirketidir. Birçok kurumsal müşteriye Linux çözümleri sunmaktadır.

• Siber Güvenlik Şirketleri: Siber güvenlik alanında faaliyet gösteren birçok şirket, Linux tabanlı sistemleri tercih etmektedir. Güvenlik ve esneklik açısından Linux’un avantajları önemlidir.

• Üniversiteler ve Eğitim Kurumları: Birçok üniversite ve eğitim kurumu, Linux tabanlı işletim sistemlerini tercih etmektedir. Öğrencilere açık kaynaklı yazılımlarla çalışma imkanı sağlamak ve öğrenme sürecini desteklemek için Linux kullanmaktadırlar.

• Mobil Cihaz Üreticileri: Birçok akıllı telefon ve tablet üreticisi, Linux tabanlı işletim sistemlerini kullanmaktadır. Örneğin, Android işletim sistemi Linux çekirdeği üzerine kuruludur.

Bu sektörlerde Linux’un tercih edilmesinin nedenleri arasında özelleştirilebilirlik, güvenlik, performans, ölçeklenebilirlik ve açık kaynaklı olması gibi faktörler yer almaktadır.